PARAGRAF ÇÖZME TAKTİKLERİ

 

PARAGRAF SORULARI İÇİN ÖNEMLİ TAVSİYELER

 

Malumunuz üzere paragraf sorularında iki önemli basamak var: hızlı okumak ve doğru anlamak. “Bana sorarsan” serisinin bu yazısında paragraf soruları hakkındaki tavsiyelerimi derleyip toparlamak istedim.

 Paragraf soruları nasıl çözülür?

 Paragraf sorusu çözerken kullanılan taktikler nelerdir?

 Paragraf sorusu çözmenin belli bir tekniği var mı?

Aşağıda sıralayacağım tavsiyeler bunun gibi sorulara genel bir cevap niteliğindedir.

 

+35 NET PARAGRAF SORUSU YAPABİLMENİN İLK KOŞULU KENDİNE İNANMAK

Paragraf sorularını daha çözmeye başlamadan bilinçaltındaki olumsuz sesleri susturman gerekiyor. İç sesin sana “zaten yapamıyorsun, anlamıyorsun, of çok uzun nasıl okunur bu ya, sorular çok zor 20 net bile çıkaramam” gibi olumsuz düşünceler söylüyor olabilir. Bu sesleri bastırmayı, kendine güvenmeyi öğrenmelisin. Çünkü bu sesleri bastırabilirsen daha iyi odaklanacaksın. Odaklanırsan ne olur biliyor musun?

“Hocam, çok ses var okuduğumu anlamıyorum.”

“Hocam, paragrafın sonuna gelince başını unutuyorum.” gibi cümleleri kullanmanıza gerek kalmaz. 😊

 

PARAGRAFI ÇÖZMEYE SORU KÖKÜNÜ OKUYARAK BAŞLA

Bana sizden gelen sorulardan biri de şu:

“Hocam soruyu çözmeye nereden başlamalıyım.”

 Tabii ki soru kökünden başlamalısın. Tüm soru çeşitlerini, tüm derslerdeki tüm soru çeşitlerini, okumaya soru kökünden başlamalısın. Ne aradığını bilmezsen nasıl arayacaksın?

Paragraf sorularındaki asıl amaç senden istenileni bulmaktır. Bu sebeple önce sorunun senden ne istediğini öğrenmelisin.

“Daha sonra parçayı mı okumalıyım, seçenekleri mi okumalıyım?”

Bunun cevabı soru tipine bağlı olarak değişebilir. Aşağıdaki gibi bir örnekte önce soru kökü okunmalı, sonra sırasıyla seçenek ve hakkında bilgi istenilen cümle okunmalıdır.

 

Örnek soru:

(I) Yahya Kemal’in şiirlerini ikiye ayırarak yarısına eski, yarısına yeni demek garip bir hatadır. (II) Bir ruh nasıl hem yeni hem eski olabilir, özellikle Yahya Kemal gibi kişiliği bilinen bir şairde birbirine karşıt iki dünya nasıl bir arada yaşayabilir? (III) Herhâlde bu yanlışlık, onun gazellerini birer taklit olarak görmekten, Yahya Kemal’i taklitçi olarak değerlendirmekten ileri geliyor. (IV) Belki birçok kişi taklit yapabilir, taklitçi olabilir ama onun bu sınıflandırmaya girmediği kesinlikle doğrudur. (V) O, yeni şiir anlayışıyla oluşturduğu gazellerinde Türkçenin lezzetine ve öz şiire susamış bir şair olarak çıkar karşımıza. (2016 YKS)

Yahya Kemal’in anlatıldığı bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?

A) I. cümlede, şiirlerine yönelik oluşmuş bir yanılgıdan söz edilmiştir.

B) II. cümlede, kişiliğiyle ilgili araştırmaların yetersizliğine değinilmiştir.

C) III. cümlede, şaire ilişkin bir görüşün sebebi belirtilmiştir.

D) IV. cümlede, kimi şairlerden ayrılan yönüne dikkat çekilmiştir.

E) V. cümlede, şairin dil ve şiir anlayışındaki duyarlılık ifade edilmiştir.

Buradaki gibi her seçenekte numaralanmış farklı cümleler ile ilgili bir değerlendirmenin istenmediği, klasik bir paragraf sorusu ile karşılaştıysanız yine önce soru kökü okunmalı ardından parçayı dikkatlice okumalı en son seçenekleri değerlendirmelisiniz.

UYARI: Soru kökünü okurken “değinilmemiştir, çıkarılamaz, bahsedilmemiştir, ulaşılamaz” gibi olumsuz ifadelere dikkat etmelisin.

 

BUGÜN TYT İÇİN NE YAPTIN?

Bir önceki yazımda da belirttiğim gibi her gün düzenli olarak paragraf sorusu çözmelisin. “Bugün çok çalıştım, algılarım kapandı paragraf çözmesem olur mu?”

Cevap veriyorum:

-OLMAZ! Bu konu sınava 3-5 ay kala hala 30’un altında Türkçe neti yapan öğrenci için pazarlığa kapalıdır. Paragraf netlerini yükseltmek ve hız kazanmak için -hem okuma hem anlama hızı kazanmak için- her gün paragraf sorusu çözmelisin. Hatta süre tutarak çözsen bir güzel olur ki sorma gitsin.

(Aklında hafta sonu tatil yapma isteği varsa son denemendeki Türkçe netine bir bak.30+ izin verdim gitti / 30 altı ☹sana tatil haram)

Paragraf netlerinde belli bir çıtayı yakaladıysan günlük paragraf çözme işini, günlük TYT Türkçe denemesi çözme işine devredebilirsin.

 

ÖSYM’NİN SORUSUNA KARIŞMA!

En çok karşılaştığım sorunlardan bir diğeri de canım öğrencimin, kendi fikirlerini çok önemsiyor, fikrini beyan etmeden duramıyor olması.

 “Ya sanane, ne karışıyorsun ÖSYM’nin sorusuna?” diyesim geliyor ama hanımefendi çizgimden çıkmak istemediğimden susuyorum😊. Siz sanıyor musunuz ki ÖSYM sizin bakış açınızı merak ediyor, paragraf sorularını bunun için yazıyor.

Soru:

…. Ailesinin onu gönderdiği liseyi bir türlü sevemiyor.  ...

Canım öğrencim:

(Sanatçı / yazar) okula gitmeyi sevmiyor.

Lisedeki arkadaşları ile geçinemiyor.

(Sanatçı / yazar) okumak istemiyor.                                                                                         

Bu çıkarımları yapıyor. Hepsi yanlış çıkarım. Şu an gittiği x lisesini sevememesi okula gitme eylemini sevmediğini, okumak istemediğini, okul arkadaşları ile anlaşamadığını göstermez.

 Tarafsız ol, kendi fikrini dahil etme, paragrafın senden istediğinin dışına çıkma, öznel yorumlardan kaçın. ÖSYM senden öznel yorum yapmanı değil çıkarımda bulunmanı ister.

 

KİTAP OKUMAK MI PARAGRAF TESTİ ÇÖZMEK Mİ?

Bu soruyu daha önce uzunca bir yazıda cevapladım. Tavsiyemi okumak istersen TIKLA.

PARAGRAF ÇÖZME TAKTİKLERİ

 

İYİ BAK, CEVABI İÇİNDE BİR YERDE

Paragraf sorunun cevabı kendi içindedir. Sana düşen görev soru kökünde istenileni anladıktan sonra (olumsuz soru köklerine aman dikkat) paragrafı iyice analiz ederek okumaktır.

Paragraf içindeki bağlaçlar ve edatlar (o halde, zaten, ile, ne var ki, gerçi, yoksa, halbuki, çünkü, ama, oysaki, bununla birlikte vb.) süs eşyası değildir. Bağlaç ve edatlardan sonra gelen yargılar sorunun cevabı ile ilgili ipuçları veriyor olabilir.

 Diğer bir önemli mesele ise anlam paragraflarındaki anahtar kelimeleri görebilmektir.

Seçtiğiniz anahtar kelimeleri, paragrafı hiç görmemiş birine söyleseniz paragrafın konusu hakkında fikir sahibi olabilir. Örnek bir soru ile ne demek istediğimi somutlaştırayım.

 

Örnek:

Hatalardan ders almak en çok duyduğumuz nasihatlerden biridir. Bazılarımız yaptıkları hataları hiç kabullenmiyor. Onlar düz yolda düşseler bile suçlayacak insan arıyorlar etraflarında. Bir başarısızlık yaşadıklarında kendilerinden başka herkesi sorumlu tutuyorlar. Halbuki önemli olan hata yapmak değil, yapılan hatayı kabullenip bu hatadan ders çıkarmaktır. Çünkü insan ancak hatasından ders aldığında ilerleyebilir, başarılı olur.          

(Paragrafın devamını okumak için TEMEL AKSOY' un sitesini ziyaret edebilirsiniz.)

 

Paragrafın Anahtar Kelimeleri: hata, kabullenme, ders, başarı.

Bu anahtar kelimelerle bir cümle oluşturmaya çalışalım birlikte.

 "Hataları kabullenip onlardan ders çıkartırsak başarılı oluruz."

“Başarılı olmak için hatalarımızı kabullenip, hatalarımızdan ders çıkarmalıyız.”  

Buna benzer cümleler kurabiliriz. Bu cümleler paragrafın ana düşüncesini veren cümleler olur aynı zamanda.

Özetle: 

 ... asıl anlatılmak istenen nedir? 

... yazılma amacı nedir? 

.....çıkarılabilecek en genel yargı nedir?

... vurgulanmak istenen nedir? vb.  sorulara cevap veren cümledir.

  Buradan anlıyoruz seçeceğimiz anahtar kelimeler paragrafı kısaca özetleyecek ve ana fikrini belirtecek kelimeler olmalıdır.

UYARI:  Hocam, "İnsanlar yaptıkları hataların sorumluluğunu / suçunu hep başkasına atar." anlamı da çıkarılamaz mı, ben bu anlama da ulaşabiliyorum. Dediğinizi duyar gibiyim ☺ 

Evet, bu parçadan senin dediğin anlam da çıkar. Ama parçadan çıkardığın ilk anlam bu ise işin içine kendi bakış açını karıştırıyorsun demektir. Çünkü senin parçadan çıkardığın anlam anahtar sözcüklerden oluşmuyor. Yukarıdaki sorularıma cevap olamaz, soru gider, yazık olur güzelim soruya. Bu cümlenin kendine yer bulabileceği soru kökleri şöyle olmalıdır :

.....çıkarılamaz?

... değinilmemiştir?

... ulaşılamaz?

... bahsedilmemiştir? 

 

Umarım sizler için faydalı bir yazı olmuştur. Sorularınıza cevap bulamadıysanız yorum kısmından mesaj yazarak bana ulaşabilirsiniz. İnstagram sayfasından "@edeblinotlar" takip edebilir ve oradan da sorularınızı atabilirsiniz.

                                                       NEJLA DEMİREL